“Xa cho dicía eu” debe ser a frase máis escoitada por Emilio Pérez Touriño desde que se coñeceu que título de O Presidente ía ter que traspasarllo a Alberto Núñez Feijoo. O xa ex secretario xeral do PSdeG non quixo sen embargo recoñecer na comparecencia para anunciar a súa marcha o erro de non ter convocado para o outono pasado as eleccións. Porén si admitiu que a crise, unha “campaña sucia” e a división no bipartito influiran no castigo cidadán ao goberno de esquerdas. Pois se a el lle vale así… O caso é que agora o seu partido ten que iniciar unha reconstrución polo cumio, xa que a base semella seguir sendo sólida, aínda que a elección de sucesor e o seu xeito de diferenciarse da etapa pasada e, sobre todo, dos anteriores socios, vai ser clave para tentar que a era Feijoo non dure tanto como a era Fraga.

Os nacionalistas, polo seu sistema de decisión ao estilo La Vida de Brian, seguramente van tardar varios meses en decatarse de que ten que soplar vento novo, ben distinto ao que move eólicos e veleiros. E mentres, o PPdeG vai ter carta branca para poñer a andar esa esquizofrénica dobre administración que tiñan montada uns e outros. Eso si, tamén se espera que dean algo de xogo os cabreos daqueles populares que se queden sen o esperado carguiño. Pero esas xa son as historias que teremos que contar nos vindeiros meses.

Quixo ‘O presidente’ Touriño que a cita coas urnas nas eleccións autonómicas coincidise co Domingo de Piñata, a última cita do Entroido que toma o nome do popular xogo que, como no caso dos políticos, do que se trata é de ver o que se pilla. Os tres grandes partidos están a botar o resto neste último tramo de precampaña que rematará no Xoves de Compadres. Despois da tradicional pegada de carteis, as labazadas van ser máis sonoras, posto que as enquisas seguen a amosar que as cousas non están nada claras para o bipartito, que ten que dar a cara xusto no momento en que a crise económica está a castigar máis a familias e empresas.

Os populares están aproveitando ademais tanto os problemas de financiación das pemes como o aumento do paro para desacreditar aos actuais inquilinos de San Caetano, aínda que o que trascende fóra de Galicia son as acusacións de Alberto Núñez Feijoo de que o actual goberno está a malgastar os orzamentos en sillas decorativas ou coches oficiais de fabricación alemana. A mensaxe chega nun momento sensible para a cidadanía, que está a pasalas canutas para chegar a fin de mes, aínda que os socialistas están a responder que en cuestión de despilfarro o Goberno de Fraga levábase a palma, aludindo aos millóns enterrados na Cidade da Cultura, na promoción do Xacobeo ou mesmo na sede presidencial de Monte Pío. O disfraz que se impón nesta tesitura é o de frade franciscano e o voto de pobreza, malia que uns e outros teñan asegurado un bo soldo ben nas cadeiras do goberno como nos escanos da oposición.

Pero o que promete ser o auténtico baile de Entroido é o debate que van protagonizar a tres bandas os candidatos á Xunta. Á espera de que o aspirante popular confirme a súa participación no encontro que televisará a Galega o vindeiro día 20, experiencias pasadas dinnos que cada un asumirá o papel que estiveron a protagonizar durante toda a lexislatura. Emilio Pérez Touriño, o de presidente único da Xunta, malia que durante estes anos dous gobernos funcionasen de xeito paralelo e só despachasen cada xoves en San Caetano coma un xeito de cumprir o protocolo. Anxo Quintana fará de gobernante sen ataduras de Madrid, aínda que mesmo como líder do BNG teña que pedir permiso á UPG ata para mover as cadeiras do despacho. E pola súa banda, Feijoo tentará parecer o rapaz bó da película, capaz de salvar a Galicia da situación de crise, claro que a sorte semella que non está ao seu carón e a decisión de retirar ao cabeza de lista por Ourense polos seus problemas co fisco vén a certificar o seu mal fario. Son as cousas desta mascarada que semellan ser as campañas electorais, pero como se di no Entroido o que prima é a diversión; xa virán os rigores da Cuaresma.

Emilio Pérez Touriño prorrogou o luns de xeito indefinido as vacacións de Nadal dos deputados galegos logo de firmar o decreto de disolución do Parlamento. A maquinaria electoral dos partidos estaba en marcha desde hai meses e só quedaba anunciar a data dos comicios e mandar aos parlamentarios para casa á espera de que os seus respectivos partidos se decidan renovarlles o contrato catro anos máis. O presidente da Xunta elexiu finalmente o 1 de marzo como a data e onte disolveu o Parlamento, un xesto que copiou literalmente o lehendakari vasco, aínda que sen darlle tanta emoción ó desenvolvemento do proceso.

Galegos e vascos decidirán o futuro do seu país o primeiro domingo de marzo e a principal incógnita que se plantexa é saber se os actuais presidentes serán reelexidos. No caso de Juan José Ibarretxe, as enquisas din que o PSE vai ser o partido máis votado, aínda que o sistema electoral vasco, que prima o reparto provincial sobre o peso demográfico, seguramente axudará aos nacionalistas a repetir mandato, aínda que con menos marxe.

En Galicia a aposta vai ser a mesma que a de hai catro anos: bipartito ou PP. Calquera outra combinación carece de sentido político e ideolóxico e por iso neste pouco máis de mes e medio ata a cita electoral os tiros vanse cruzar entre estas dúas posicións. Algo de fogo amigo tamén vai haber, pero sen vítimas.

Será pola falta de costume ou polos malos recordos que as mensaxes institucionais ou ben xeneran intranquilidade ou as máis das veces desinterese. Sen embargo, este Nadal a polémica rodeu a tradicional mensaxe de Noiteboa do rei Juan Carlos, malia que PSOE e PP unisen forzas para apoialo, logo de que IU e os nacionalistas vascos e cataláns criticasen a falta de alusións a cuestións como o financiamento autonómico ou que falase de crise sen mencionar o gasto que supón cada ano a Casa Real.
O caso é que a intervención navideña do xefe do Estado non pasaría de ser un brindis nunha noite en familia se non fose porque é o seu único discurso televisado do ano e no que debería facer balance sobre a situación do país. Por iso cando se olvida de citar cuestións candentes, como xa fixera no ano 2003 cando evitou referirse á guerra de Irak nun momento no que gran parte da poboación española estaba en contra da participación española, as críticas desde aquelas forzas políticas que non comulgan coa Coroa fanse notar máis. Neste último discurso sen embargo si que tocou o Rei o problema que máis está a preocupar aos seus súbditos, a crise. Animou a todos a tirar do carro, aínda que a receita ten máis de animosa que de efectiva.
Pero por se fora pouco un discurso institucional cada Nadal, os presidentes autonómicos apuntáronse dende hai anos á moda de ofrecer mensaxes de Fin de Ano. Televisadas polas canles públicas de cada comunidade, nelas, como foi no caso da última ofrecida polo socialista Emilio Pérez Touriño, aproveitan para facer balance e, se é o caso, presentar a súa tarxeta para a reelección nos comicios autonómicos, que en Galicia serán xa o vindeiro 1 de marzo.
Touriño, que o pasado verán fixo oídos xordos ás recomendacións do seu partido para que adiantase as eleccións e non coincidisen coa fase máis aguda da crise, tivo que centrar o seu discurso na situación económica crítica que se está a vivir e que aínda non ten visos de que amaine. Foi case como un auto de fe co que admitir que o 2009 non vai ser tan próspero como nos desexamos, aínda que tamén hai que dicir que a valentía en política ás veces ten recompensa.
E como estamos xa en precampaña, o líder da oposición en Galicia e aspirante a presidente da Xunta tamén lles regalou aos galegos unha mensaxe de Nadal e nun escenario bucólico. Núñez Feijoo, como se esperaba, describiu un panorama negro e presentouse como á alternativa para mudar a cor.
Vista esta afección polos discursos navideños e as baixas audiencias televisivas que xeneran, os asesores deberían de ir pensando en mudar o formato e mesmo apostar por internet, o medio onde as mensaxes hai que saber vendelas se queremos que sexan recibidas.

Remata agosto coa sensación de ter enterrado outro culebrón informativo de verán, deses que se alimentan dende os medios de comunicación para tentar cubrir o oco que deixa a inactividade estival.
Finalmente, Emilio Pérez Touriño anunciou logo de semanas de especulacións e declaracións dende os diferentes partidos que ten intención de esgotar a lexislatura e se acaso convocar as eleccións autonómicas só uns meses antes de xuño para non coincidir cos comicios europeos.
Razóns para adiantar ou esgotar ten e o que fixo o presidente da Xunta foi poñelas todas nunha balanza e decidirse. Se cadra na decisión pesou o terse perdido o efecto sorpresa e atoparse fronte a un Partido Popular e un Bloque Nacionalista Galego armados xa de argumentos para descubrir que os socialistas de verdade están moi preocupados pola crise económica.
Agora o que se abre a partir de mañá é un curso político marcado por unha longuísima precampaña que vai durar cinco meses. A visita do presidente Zapatero a Galicia xa foi un adianto da estratexia na que se baseará o PSOE para tentar manter o Goberno: pulo ao proxecto do AVE en Galicia para que se visualice tanto no BOE como no terreo que a data de chegada do tren rápido pode ser 2012. Xa a nivel interno, estes meses daranlle tempo ao bipartito para sacar adiante varios proxectos de lei, inaugurar algunha que outra obra e adxudicar o millonario concurso eólico, do sacarán partido as empresas e tamén os propietarios de montes.
Todo un panorama que semella ideal para un Goberno de cara a afrontar unha reválida electoral senón fora porque o país está a vivir como o resto de España unha situación de crise económica que os expertos din que pode ir a máis. É de supoñer que entre os cálculos que fan Touriño e os seus asesores está que a merma de votos que pode supoñer esta situación pode estar xa descontada, mentres que as familias, principais perxudicadas pola subida de prezos e das hipotecas, xa se amarraron o cinto e están preparadas para afrontar o difícil inverno. Ademais, a maioría dos galegos xa saben o que é pasar por atrancos económicos, e de feito a época de vacas gordas apenas se notou por estas latitudes.
Superada logo a situación de interinidade do Goberno galego vivida en agosto, queda por diante un final de lexislatura que se presume que terá ritmo de ‘Champions’ para os tres grandes partidos galegos. A final será previsiblemente en marzo, se o presidente quere, claro.

Non vai haber presións dende Madrid. As recomendacións chegarán directamente do medo a desandar o camiño percorrido. Emilio Pérez Touriño debátese nese mes de lecer entre a sana intención de esgotar mandato, aínda que cun pequeno adianto para non coincidir coas europeas, ou convocar para novembro a que será a súa reválida como presidente da Xunta. Razóns non lle faltan para querer cumplir cos seus electores e apurar o tempo para que o balance de goberno sea o máis positivo posible. Porén, hai varias premisas que inclinan as pesas da roldana cara á opción do adianto.
1. Crise. É a máis importante e se cadra a que máis asusta aos dirixentes do PSOE. A chamada desaceleración económica motivada principalmente polo parón na construción e a suba do petróleo vai camiño de superar á crise vivida tralos fastos do 92, coa diferenza de que agora os problemas de liquidez non están nas arcas públicas senón nas familias, de onde saen os votos.
2. Oposición renovada. O PP xa fixo os deberes coa limpeza liderada por Rajoy no congreso de Valencia. En Galicia xa se fixera antes coa marcha de Fraga ao Senado e o traspaso de poderes a Núñez Feijoo. O político ourensán sabe que será difícil gañar a maioría, pero as furnas xa deron máis sorpresas. O tempo pode xogar ao seu favor.
3. Vantaxe nas enquisas. Aínda que coa marxe de erro que teñen os sondeos, arestora o PSdeG está a ter máis intención de voto que o PPdeG, mentres que o BNG mantén posicións. Unha sucesión de malos datos económicos, unha vaga de lumes ou atrasos en prazos de infraestruturas poden facer cambiar a tendencia.
4. O socio non arrinca. Os nacionalistas non o teñen nada claro. Non están a rendibilizar a cota de poder na Xunta e non conseguen atraer ás novas xeracións de votantes como nos tempos do beirismo. Os mozos urbanos están a mirar cara aos dous grandes. Un adianto podería coller a contrapé aos socios do bipartito e mesmo deixalos sen coches oficiais despois das eleccións. Pero Touriño semella ter un pacto de cabaleiros con Quintana para esgotar mandato. Claro que amiguiños si, pero…
5. Outono quente. O peche de empresas e o aumento do paro pode botar á rúa a moitos. Os bispos e as vítimas do terrorismo deixarían paso agora aos manifestantes de toda a vida, os currantes. E eles si que poden decidir unhas eleccións.

Zapatero celebrou esta semana os seus cen primeiros días de Goberno nos que se cadra o único que realmente lle salíu ben foi o congreso do seu partido no que de novo foi aclamado polos seus e apuntalou unha executiva afín. Nela cobrou aínda máis protagonismo se cabe o lucense José Blanco, consolidado como o Alfonso Guerra da era ZP e que a partir de agora podería estar xogando a baza de rachar coa imaxe de home de partido, acostumbrado ás pelexas corpo a corpo coa oposición, para mudala pola de político de cara amable cun perfil máis acorde co dun candidato a ocupar un posto de goberno.
Pero mentres Zapatero se decide a incluílo no seu equipo de Moncloa, o certo é que os socialistas voltan a ser protagonistas esta fin de semana pola celebración dun congreso en Galicia no que seguramente terá moito que ver o propio Blanco ou máis ben os seus achegados. Aínda que Emilio Pérez Touriño semella ter carta branca para acometer unha renovación na executiva do PSdeG, está claro que ás portas dunhas eleccións autonómicas o que menos precisa é de compañeiros cabreados no partido e por iso o XI Congreso está chamado a ser o da unidade.
A aposta vai ser clara, aínda que non se vai dicir en alto para non ofender ós socios. O reto é tentar que as vindeiras eleccións supoñan un incremento de deputados no Pazo do Hórreo que, malia a non chegar á maioría absoluta, si posibilite un goberno menos condicionado polo BNG ou incluso en solitario. Da cita desta fin de semana tamén haberá de saír a reflexión de Touriño sobre cal debería ser o mellor momento para convocar os comicios. Hai uns meses o presidente da Xunta deixou entrever como posible data marzo, dado que non quere que coincidan coas eleccións ó Parlamento Europeo. Sen embargo, o feito de que a crise económica pode tomar tintes preocupantes despois do verán e que o Partido Popular está a facer deste problema a folla de ruta da súa oposición, poderían obrigalo a reconsiderar as datas.
O que si está claro é que os socialistas galegos teñen diante súa as mellores perspectivas electorais en Galicia da Democracia e a súa capacidade de administrar esta renda será a que decidirá se Emilio Pérez Touriño é quen de cambiar unha situación na que o Partido Popular, malia a perder cotas de poder, segue a manter o liderazgo político na comunidade. Danse logo moitos condicionantes para facer das autonómicas galegas un campo de probas para calibrar a capacidade dos socialistas para superar atrancos. Veremos logo os resultados da conxura que se prepara hoxe en Santiago.